İlkokul 1.sınıfa başlayacak çocukların sahip olması gereken yeterliklerin bilinmesi son derece önemlidir. İlkokula başlamak, çocuğun hayatındaki en önemli dönüm noktalarından biridir.  İlkokul birinci sınıf, yaşam boyunca kullanacağımız okuma-yazma, aritmetik gibi temel becerileri kazandırmak ve gelecekte okumaya karşı tutumumuzu yönlendirmek açısından en önemli basamaklardan biridir.

 

Okula hazır olmak kavramı; çocuğun hazır olması, okulun hazır olması ve toplumun hazır olmasını içeren geniş bir süreçtir. Okula hazırbulunuşluk gelişimin tüm alanlarını çok yönlü olarak temel almaktadır. Örneğin; bazı çocuklar sosyal olarak yeterliyken, sözel olarak zayıf olabilmektedir. Bazı çocuklar güçlü dil becerisine sahip olabilmekte, ancak, sosyal becerileri yetersiz olabilmektedir. Gelişimde var olan bu çeşitlilik, okula hazırbulunuşluğu tanımlamada zorluklara neden olmaktadır  

 

            Okula başlama çocuğun okul öğrenmeleri için hazır olmasını gerektirir. Hazır oluş ya da başka bir deyişle okul olgunluğu okul öğrenmeleri için ön bilgi beceri ve tutum yani olgunlaşma ve ön yeterlik anlamına gelmektedir. Çocuğun okula başlaması, onun öğrenmeye karşı tutumunu belirlemesinde ve ileriki öğrenme yaşantısına temel oluşturmasında büyük öneme sahip olmasından dolayı öğrenim yaşamının en önemli olaylarından biridir. Okula başlama, zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal açıdan bir olgunlaşmayı gerektirir. Örneğin bir çocuk zihinsel olarak okula başlama yeterliliğine sahip olmasına rağmen duygusal olarak "evden kopabilme "olgunluğunu göstermeyebilir. Bu olgunluğa ulaşmış olan çocuğun, ilköğrenim yaşamı başarılı olabileceği gibi, daha sonraki öğrenim yaşamları da başarılı olacaktır 

 

Okula hazır oluş, çocuğun tüm gelişim alanlarındaki becerilerini kapsamaktadır. Yetişkinlerin görevi de çocuğun bu tüm gelişim alanlarında gelişmesi için ortamlar hazırlamaktır. Yaşça kayıt hakkını elde etmiş ancak bedenen yeterince gelişmemiş olan çocuklar, velisinin yazılı isteği üzerine okul öncesi eğitim kurumlarına devam edebilmekte veya kayıtları bir yıl ertelenebilmektedir.  Ayrıca okula başlama yaşı ne olursa olsun birinci sınıfa başlamaya hazır olmayan çocuklar mutlaka bulunmaktadır. Bu durum çocukların çeşitli problemler yaşamasına ve okuldan uzaklaşmalarına sebep olabilmektedir. Bu nedenle çocukların ilkokula hazır olup olmadıklarının belirlenmesi önem taşımaktadır.

 

Okul öncesi çocuğu hızlı bir gelişim ve değişim sürecindedir ve bu dönemdeki çocuğu tanımlayan en genel özellik "dinamik" oluşudur. Çocuklar aynı yaşta olmalarına rağmen farklı duygu ve düşünce örüntülerine sahiptirler. Bu nedenle de çocuklar hakkında karar verirken, çok boyutlu değerlendirmelerde bulunmak gerekmektedir.

 

Okul öncesinde öğretmenin çalışmalarını etkin bir şekilde planlayabilmesi için ilköğretim 1.sınıfa

başlayacak çocukların sahip olması gereken yeterlikleri bilmesi son derece önemlidir. Bu yeterlikler

şunlardır.

Çocukların;

• Dikkatlerini uzun süre yoğunlaştırmaları (ders süresi 40 dakika),

• Kendi kendine giyinme becerisini (fermuarını çekme, düğmesini ilikleme, ayakkabı bağlama vb.) kazanmış olmaları,

• Sırada dik ve belli bir mesafede oturmaları,

• Tuvalet kontrolünü kazanmaları,

• Kendi temizliklerini yapabilmeleri,

• Sıralarını beklemeleri, sebat göstermeleri,

• Teneffüslerde kendilerini korumaları, dengeli hareket etmeleri,

• Kendi sorumluluklarının farkında olmaları ve bunları yerine getirebilmeleri,

• Anneden ve evden kolay ayrılabilmeleri,

• Anneden ayrı oldukları için üzüntü duymamaları,

• Öğretmen ile iletişim kurabilmeleri,

• Öğretmenin verdiği yönergelere uymaları,

• Diğer çocukların varlığına katlanabilme ve onlarla baş edebilmeleri,

• Kendilerini ifade etmeleri,

• Arkadaşlık ilişkileri ve iletişim kurma becerilerine sahip olmaları.

 

 

 

Bu yeterlilikleri kazandırabilmek için ilköğretime hazırlık çalışmaları şu şekilde sıralayabiliriz.

 

• Öz bakım becerileri ile ilgili çalışmalar:

1. Kendi işini yardımsız olarak yapma,

2. Tuvalet ve el-yüz temizliğini yardımsız yapma

3. Giysilerini yardımsız giyip çıkarma

4. Eşyalarını toplama

5. Kendi sorumluluğunu üstlenme

• Duygusal çalışmalar

1. Kendi duygularını tanıma ve ifade etme

2. Başkalarının duygularını anlama

3. Empati kurma

4. Duygusal tepkilerini kontrol etme

• Sosyal çalışmalar

1. Başkalarıyla iletişim kurma

2. Toplumsal kurallara uyma (sosyal kurallar, nezaket kurallar›)

3. Yeni bir gruba adapte olma, bir grubun üyesi olma

4. Paylaşma, yardımlaşma, işbirliği

5. Sorumluluk alma, aldığı sorumluluğu yerine getirme

6. Sırasını bekleme, izin isteme

• Fiziksel çalışmalar

1. Beden dengesini sağlama

*Dengeli yürüme, koşma

*Farklı hareketler yaparken beden dengesini koruma

2. Koordineli hareket etme

*Engellerle karşılaştığında seri ve çabuk hareketler yapma

*Vücut organları arasında koordinasyonu sağlama

3. El-göz koordinasyonu ve ince motor beceriler

*Nesneleri manipüle etme (bir kaptan diğerine aktarma, makas tutma vb.)

*Düzgün kalem tutma

*Çizgileri birleştirme

*Çizgileri kopya etme

• Zihinsel çalışmalar

1. Dikkat ve hafıza becerileri

2. Matematik becerileri

*Nesne sayma, rakam tanıma

*Nesnelerle arttırma, eksiltme yapma

*Renk, şekil setleri

3.Bilimsel düşünme becerileri

*Gözlem yapma

*Tümevarım, tümden gelimsel düşünme

*Neden-sonuç iliklisi kurma

*Problem çözme

• Dil çalışmaları

1.Sözcük dağarcığını zenginleştirme

2.Türkçeyi düzgün kullanma

3.Kelimeleri doru telaffuz etme

4.Sesinin tonunu ve hızını ayarlama

5.Aynı sesle başlayan kelimeler üretme

6.Kafiyeli kelimeler üretme

7.Anlatma ve ifade etme becerilerine yönelik çalışmalar,

 Çocuğun ilköğretimin, gerektirdiği programlı etkilere katılmak, öğretmenin yönergelerini yerine getirmek ve okuma yazma, aritmetik gibi görevleri yerine getirmedeki başarısı; Bain'in ileri sürdüğü gibi "çocuk okula başladığı zaman ya yaşamın ilk altı yılındaki başarılı ve sosyal etkileşimin ürünlerini toplar ya da başarısız ilişkilerden dolayı güçlüğe uğrar" ifadesiyle açıklanabilir. Bu konuda çocuğun okula hazır oluşunu sağlamak için okul öncesi eğitim kurumları aileden sonra önemli fırsatlar sunan yerlerdir.